Yapay zeka 2025 yılında neredeyse her şeyi yapabiliyor: yazı yazıyor, resim çiziyor, kod yazıyor, portakal sıkmasa da portakalın en iyi sıkılma şeklini sana anlatabiliyor. Ama bir şey hâlâ net değil: bu sistemler “şaka yapmayı” ne zaman öğrenecek? Ya da daha doğrusu: şaka yapmaları **gerekiyor mu?**
Şaka Nedir, Neden Zordur?
Bir insanı güldürmek bazen bir saat süren hazırlık ister. Mizah; kültür, zamanlama, dil oyunu, niyet, bağlam, hatta ses tonuyla ilgilidir. Yani “şaka”, matematiksel olarak tarif edilebilen bir şey değildir. Bu da yapay zekanın en çok zorlandığı konulardan biridir: – “Sarkazm nedir?” – “İroni ciddiyetle mi yapılır?” – “Kuru espriyle kara mizahı nasıl ayırt edebilirim?” Yapay zekanın aklı bu noktada karışır. İnsanlar bile bazen karıştırıyor zaten.
1. Dil Modeli Var, Mizah Modeli Yok
Yapay zeka büyük dil modelleriyle çalışır. Yani bir cümleyi kurarken önceki kelimelere bakar, istatistiksel olarak en mantıklı kelimeyi tahmin eder. Ama mizah öyle çalışmaz. Bazen mantıksızlık komiktir. Bazen sessizlik güldürür. İşte yapay zekanın kafası burada yanar.
2. Gülmenin Evrensel Olduğu Yalanı
“Gülmek evrenseldir” lafı gerçek ama şaka evrensel değildir. Bir ülkede çok komik olan bir espri, başka bir ülkede küfür sayılabilir. Ya da bir nesli güldüren meme, başka bir nesle saçma gelir. Yapay zeka için bu bağlam farkını anlamak çok zordur. Çünkü o evrensel olarak “şaka nedir?” sorusuna cevap arar ama mizah kültüre batmıştır.
Şaka Yapabilen Robotlar: Bilim Kurgu mu, Yakın Gelecek mi?
Şaka yapabilen robotlar, uzun zamandır bilim kurgu filmlerinin vazgeçilmezi. Terminator bile zaman zaman espri patlatırdı (kuru ve korkunç olsa da). Peki gerçek hayatta bir robot “cem yılmaz” olur mu? Ya da “robot komedyen” sahneye çıkar mı?
1. Şaka Kodlamak Mümkün mü?
Yazılıma bir şaka algoritması yazmak denenmedi değil. – “Eğer X olursa, Y gibi davran ve Z şakasını yap.” Ama sorun şu ki: insanlar beklenmeyeni komik bulur. Kod, beklenenin dışına çıkamazsa komik olamaz. Bu yüzden şu anda yazılan şakalar ya **eski** ya da **aşırı düzgün** oluyor. Hiç “hafif terbiyesiz ama zekice” bir şaka duydun mu ChatGPT’den? Aynen.
2. Siri, Beni Güldür!
Siri, Alexa, Google Asistan gibi sistemler arada şaka yapmaya çalışıyorlar: – “Bir tavuk yoldan neden geçti? Öbür tarafa geçmek için.” Bu şaka kaç yaşındaydı, hatırlayan var mı? Yapay zekanın mizah anlayışı hâlâ “okul tiyatrosu seviyesi.” Ama potansiyeli yok mu? Var. Hatta bazen kazara güldürüyorlar. Ama kasıtlı mizah hâlâ uzakta.
Yapay Zeka ve Mizah: Yarışmalı Denemeler
Geliştiriciler yıllardır şu sorunun peşinde: – “Yapay zekaya şaka yaptırabilir miyiz?” Bu yüzden bazı yarışmalar bile düzenlenmeye başlandı. – Bir grup insana “yaz şaka yap” dendi. – Bir grup da “AI ile şaka üret” dedi. Sonuç: Yapay zekanın yazdığı şakaları anlayanlar genellikle başka yapay zekalar oldu.
1. İnsan vs AI: Şaka Kapışması
Bir deneyde yapay zekaya 10 espri yazdırıldı, 10 tanesi de komedyenlere yazdırıldı. Dinleyicilere “hangisi daha komikti?” diye soruldu. Tahmin et: Yapay zekanın esprileri %40 oranında tercih edildi. Kötü değil ama hâlâ “kahkaha tufanı” seviyesinde değil. Çünkü yapay zekanın mizahı güvenli sularda yüzüyor: kimseye dokunmayan, herkese hitap etmeye çalışan steril şakalar.
2. Deepfake + Mizah = Distopik Skeçler
Yapay zeka artık yüzleri, sesleri taklit edebiliyor. Yani Elon Musk, Recep Tayyip Erdoğan, hatta kendi büyük deden bile bir şaka videosunda konuşturulabilir. Peki bu komik mi? Cevap: Bazen evet, bazen ürkütücü. Çünkü biz gülsek de o yüz “gerçek değil” ve bu da şakanın tadını kaçırıyor. Yani mizah bir sıcaklık gerektiriyor; AI ise buz gibi bir işlemci.
Komik mi, Komikmiş Gibi mi?
Yapay zeka bir espri yazdığında sen güler misin? Yoksa “hmm… algoritma bunu komik buluyor olmalı” diye mi düşünürsün? İşte burada mesele karmaşıklaşıyor. Çünkü mizah sadece zeka değil, duygu da ister.
1. Şaka İçin Empati Gerekir
İyi bir şaka empatiyle yapılır. – “Bu kişi hangi durumda, neyi komik bulur?” Yapay zekanın en zayıf yanı işte bu: empati. Henüz karşısındaki insanın moralini, kültürünü, ruh hâlini anlayamıyor. Bu yüzden o "komik" olanı değil, "komik olması muhtemel" olanı söylüyor. Yani tahminle çalışıyor, içgörüyle değil.
2. Gülmek İçin Güven Gerekir
Komedyenle seyirci arasında güven vardır: – “Ben sana gülüyorum çünkü seni anlıyorum.” Ama yapay zekaya neden gülelim? Sana dair hiçbir şey bilmeyen bir algoritma, sana neyin komik geleceğini nereden bilsin? Bu yüzden çoğu AI esprisi ya "kuru" kalıyor ya da "çok yüzeysel."
Geleceğin Mizahçısı: Kodlardan Gelen Komedyen
Yapay zeka teknolojileri hızla ilerliyor ve artık yazılı şakaları, görsel meme’leri, hatta TikTok skeçlerini bile otomatik üretebilen sistemler mevcut. Peki bu bir “gelişim” mi, yoksa insan mizahına karşı yapılan organize bir darbe mi?
1. Kendine Gülmeye Başlayan Yapay Zeka
İlk nesil AI’ler kibardı: ne dense "tamam efendim" derdi. Yeni nesil AI’ler ise ara sıra sana sataşıyor, laf sokuyor, hatta kendiyle dalga geçiyor. Bu, bazı geliştiricilere göre mizahın ilk adımı: – “Kendini ciddiye almamak.” Ama burada da risk var. Kendine gülen bir yapay zekanın nerede duracağını bilebilir miyiz?
2. Komik Robotlar = Tehlikeli Robotlar?
Felsefi soruya geldik: – Eğer bir robot seni güldürebiliyorsa, seni kandırabiliyordur da. Mizah, bir çeşit manipülasyondur. Ve bir sistem seni güldürmeyi öğrenirse, seni etkilemeyi de öğrenmiştir. Bu, komik olmaktan öte bir güçtür. Çünkü insanlar, kendilerini güldüren şeylere güvenme eğilimindedir. İşte bu yüzden “komik robot” fikri biraz da tüyler ürperticidir.
Yapay Zeka Mizahı: Evrim Geçiriyor mu?
İlk zamanlarda sadece kelime oyunlarıyla sınırlı olan yapay zeka şakaları, artık sosyal medya akımlarına, güncel olaylara ve politik göndermelere kadar genişledi. Yani evet, yapay zekanın mizahı evrim geçiriyor. Ama hâlâ bir şey eksik: o kıvılcım. O “bu ne saçma ama çok komik” hissi.
1. Zeka + Kaos = Mizah
En iyi şakalar genellikle öngörülemeyen yerlerden gelir. Yapay zeka ise düzenli, tutarlı, hesaplı çalışır. Bu yüzden mizah algoritmalarının çoğu hâlâ “tam güldürmüyor, ama hoş” seviyesinde. Çünkü insan kaotik bir varlıktır, algoritmalar ise sabırlı mühendislerin çocuğudur.
2. Sosyal Medya Mizahı ve AI
Meme üretici botlar, Twitter espri algoritmaları ve Reddit’te dolanan “AI generated joke” post’ları... Artık mizahın bir kısmı gerçekten makineler tarafından üretiliyor. Ve bazen komik oluyorlar. Ama genellikle şu şekilde: – “Haha, bunu bir yapay zeka mı yazmış? İlginç.” Bu da gösteriyor ki şakanın kendisi değil, kaynağı da etkiliyor algıyı.
Yarınların Stand-Up’ı: İnsan mı, Makine mi?
Gelecek yıllarda sahnede stand-up yapan bir yapay zeka görmek şaşırtıcı olmayacak. Belki de bu yapay zeka seyircilerin yüz ifadelerini okuyacak, hangi espri nerede tuttu anlık analiz edecek ve şaka repertuarını gerçek zamanlı güncelleyecek.
1. Robot Komedyenler Geliyor mu?
2020’lerin ortasında Japonya’da bir robot komedyen sahne aldı. Çoğu espri, önceden yazılmış metinlerden ibaretti ama seyircilerden bazıları güldü. Geliştiriciler bunu bir “başlangıç” olarak gördü. Ama izleyenlerden biri şöyle dedi: – “Komikti ama içinde ruh yoktu.” Belki de mesele tam da bu: Ruh.
2. İnsan Komedyenlerin Geleceği
Yapay zeka şaka yapmayı öğrense bile, insan komedyenlerin ortadan kalkacağını düşünmek gerçekçi değil. Çünkü bir insanın yaşadığı acıdan mizah üretmesi, algoritmayla taklit edilemez bir şey. AI sahneye çıkabilir, ama kuliste yaşadığı hayal kırıklığını mizaha dönüştüremez. İnsan, travmadan güldürü çıkarabilen tek varlık olarak kalacak gibi görünüyor.
Sonuç: Şaka Yapmak İçin Sadece Zeka Yetmez
Yapay zeka şaka yapmayı öğrenebilir. Ama güldürmek için şaka yeterli değil; – Zamanlama, – Empati, – Duygusal bağ, – Ve bazen biraz çılgınlık gerekir. Şu an yapay zeka komik olmaya çalışıyor. Ama biz hâlâ onun “neden güldürdüğünü” değil, “neden güldürmediğini” daha çok konuşuyoruz.
Günün Sorusu:
“Eğer bir gün yapay zeka bizi kahkahalara boğacak kadar komik olursa… …biz mi gelişmiş olacağız, yoksa onlar mı çok fazla insanlaşmış olacak?”
Cevabı bilmiyoruz ama bir şey kesin: Şu an itibariyle, en azından AI bize espriler patlatmaktan çok, onun yapmaya çalıştığı esprilere gülmemizle meşgul.