Türkiye’de miras kalan taşınmazlar söz konusu olduğunda, en sık karşılaşılan sorunlardan biri de “Diğer kardeş eve girebilir mi?” sorusudur. Özellikle anne ya da babadan kalan bir ev varsa ve bu evde hâlihazırda bir kardeş yaşıyorsa; diğer kardeş(ler)in bu eve girip giremeyeceği, kapıyı anahtarla açıp açamayacağı, evin kullanım hakkının nasıl bölüşüleceği gibi sorular gündeme gelir.
Bu yazıda hem Türk Medeni Kanunu hem de Yargıtay kararları çerçevesinde bu soruya hukuki ve pratik bir perspektiften detaylıca yanıt vereceğiz. Ayrıca çok karşılaşılan senaryolara da değinerek; yaşanabilecek olası problemleri ve çözüm yollarını ele alacağız.
1. Miras Hukuku Temelinde Paylı Mülkiyet Nedir?
Miras bırakan kişinin (örneğin annenin ya da babanın) vefatı sonrası, mirasçılar mirasa konu taşınmazlarda otomatik olarak paylı mülkiyet ilişkisine girerler. Paylı mülkiyet, taşınmazın bölünmemiş olması hâlinde, her bir mirasçının o taşınmaz üzerinde belirli bir hisseye sahip olduğu anlamına gelir. Ancak bu hisseler fiziksel olarak hangi odaya ya da kata denk geliyor şeklinde ayrılmaz.
Örnek: 3 kardeşe eşit şekilde kalan bir dairede her bir kardeşin %33.33 hissesi olur ama bu hisseler somut bir odayı temsil etmez. Herkesin her yer üzerinde hakkı vardır ama bu haklar bölünmemiştir.
Bu Durumda Evin Kullanımı Nasıl Olur?
Eğer kardeşlerden biri bu evde oturuyorsa, diğer kardeşlerin izniyle mi oturuyor, yoksa kendi kafasına göre mi yerleşmiş? Bu noktada kullanımın niteliği önem kazanır:
-
Rızaya Dayalı Oturum: Diğer mirasçılar, bu kişinin evde oturmasına izin vermişse, bu kullanım hukuka uygundur.
-
Rızasız Oturum: Diğer mirasçılar karşı çıkıyorsa, bu durumda sorun doğar ve dava konusu olabilir.
2. Diğer Kardeş Eve Girebilir mi?
Kısaca evet, diğer kardeş de eve girebilir. Çünkü herkesin o ev üzerinde eşit ve bölünmemiş hissesi vardır. Ancak bazı hukuki sınırlamalar ve etik sorular burada devreye girer.
Duruma Göre Senaryolar
-
Ev Boşsa: Mirasçılardan herhangi biri eve girebilir. Çünkü ev üzerinde onun da hakkı vardır.
-
Evde Başka Bir Kardeş Oturuyorsa: O zaman durum karışır. Çünkü kişisel konut dokunulmazlığı devreye girer. Hissedarı olsanız bile bir başkasının yaşadığı eve izinsiz girmek “konut dokunulmazlığını ihlal” suçunu doğurabilir.
Bu Durumda Ne Yapmalı?
Hissedar olan kardeşin, evde oturan kardeşin rızası olmadan eve girmesi hukuken risklidir. Eğer ortak kullanım talebi varsa, diğer kardeşlere noter kanalıyla yazılı bir ihtar gönderilerek eşit kullanım talep edilebilir. Anlaşma sağlanamıyorsa “ortaklığın giderilmesi” (izale-i şuyu) davası açılabilir.
3. Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davası Nedir?
Eğer kardeşler miras kalan ev üzerinde anlaşamıyorlarsa, en yaygın hukuki yol “izale-i şuyu” davasıdır. Bu dava ile birlikte taşınmaz ya da taşınmazlar satılarak bedel paylaşımı yapılır.
Mahkeme genellikle satış yöntemiyle ortaklığı sona erdirir. Yani taşınmaz adaletli bir şekilde satılır ve satıştan elde edilen gelir mirasçılar arasında hisseleri oranında paylaştırılır.
Bu Davayı Kim Açabilir?
Her bir mirasçı, izale-i şuyu davası açma hakkına sahiptir. Anlaşmazlık durumunda, bu dava mirasçılar arasındaki gerginlikleri çözmek için etkili bir hukuki yoldur.
4. Kardeşin Evde Yaşaması Diğerlerini Evden Mahrum Eder mi?
Hayır, etmez. Diğer mirasçıların da taşınmaz üzerinde hakkı vardır. Ancak evde yaşayan kardeşin, bu evde kalmakla diğer hissedarlara kira öder gibi bir tazminat yükümlülüğü doğabilir. Bu tazminat, “ecrimisil” olarak adlandırılır.
Ecrimisil Nedir?
Haksız işgal tazminatıdır. Eğer bir hissedar, diğer hissedarlardan izinsiz olarak bir taşınmazı kullanıyorsa; kullanmadıkları süre boyunca diğer hissedarlara kira benzeri bir tazminat ödemesi gerekir. Bu konuda Sulh Hukuk Mahkemesi’nde dava açılabilir.
5. Evi Satmadan Paylaşmak Mümkün mü?
Ortaklar anlaşırsa, ev satılmadan da paylaşılabilir. Örneğin:
-
Ev bir kardeşte kalır, diğerlerine değerine göre ödeme yapılır.
-
Evde dönüşümlü oturma kararı alınır (pratikte çok zor uygulanır).
-
Ev kiraya verilir ve gelir paylaşılır.
Ancak anlaşma yoksa satışı kaçınılmaz hale gelir.
6. Anahtar Tartışması: Kim Anahtar Kopyalayabilir?
Her hissedar, evin anahtarını talep edebilir. Ancak evde biri yaşıyorsa ve diğer kardeş onun izni olmadan anahtarla eve girerse, bu “konut dokunulmazlığının ihlali” suçunu doğurabilir. Hissedarlık hakkı olsa bile ceza hukuku kapsamında bu giriş suç sayılabilir.
7. Sıkça Yaşanan Olası Senaryolar ve Yanıtları
-
Kardeşim evi satmadan içinde yaşamaya devam ediyor. Ne yapabilirim?
Ecrimisil davası açabilir veya ortaklığın giderilmesini talep edebilirsiniz.
-
Eve girmek istiyorum ama kardeşim engel oluyor. Ne yapabilirim?
Eğer evde yaşamıyorsa, eve girmenizde sakınca yok. Ama yaşıyorsa izin almadan girmeniz suç teşkil edebilir.
-
Evdeki eşyalar miras mıdır?
Evet, taşınmaz içindeki kıymetli eşya ve eşyalar da mirasın parçasıdır. Paylaşım sırasında dikkate alınmalıdır.
8. Dava Açmadan Önce Ne Yapılmalı?
Bir avukata danışmak her zaman en sağlıklı adımdır. Ayrıca dava açmadan önce şu adımlar izlenebilir:
-
Noter kanalıyla ihtarname göndermek
-
Arabuluculuk görüşmeleri yapmak
-
Evdeki kişinin kira ödemesini talep etmek
-
İçerdeki kardeşin kullanımından kaynaklı zararın belirlenmesi için bilirkişi talep etmek
9. Diğer Kardeşin Girmesi Ne Zaman Suç Sayılır?
Ceza hukukunda konut dokunulmazlığı önemli bir haktır. Bu nedenle, eğer evde biri yaşıyorsa ve diğer hissedar onun izni olmadan eve girerse, bu suçtur. Öz kardeşiniz bile olsa, bu durum hukuken “suç” teşkil eder.
TCK’ya Göre Konut Dokunulmazlığı:
Türk Ceza Kanunu madde 116: “Bir kimsenin konutuna onun rızası olmadan giren kişi, şikâyet üzerine cezalandırılır.”
10. Miras Bölüşümü Sonrası Hisseler Satılabilir mi?
Evet. Her bir hissedar, sahip olduğu payı başka birine satabilir. Ancak bu satış öncesinde diğer mirasçılara ön alım hakkı (şufa) doğar. Yani bir kardeş payını satmak isterse, önce diğer kardeşlere teklif etmek zorundadır. Onlar satın almazsa üçüncü kişiye satabilir.
Sonuç: Eve Girmek Hakkınız mı, Risk mi?
Eğer evde kimse yaşamıyorsa, diğer kardeş olarak eve girme hakkınız vardır. Ancak evde biri oturuyorsa, anahtarınız olsa bile izin almadan içeri girmeniz ciddi hukuki sorunlara yol açabilir. Böyle bir durumda en doğru yol, noter yoluyla ihtar çekmek, anlaşma olmazsa izale-i şuyu davası açmaktır.
Miras kalan evin kullanımı ve paylaşımı konuları sadece maddi değil, duygusal açıdan da zorlayıcı olabilir. Bu nedenle, hem aile bağlarını korumak hem de haklarınızı savunmak adına dikkatli ve bilinçli hareket etmeniz büyük önem taşır.
İlgili Anahtar Kelimeler
-
Miras kalan ev paylaşımı
-
Mirasçılar arasında anlaşmazlık
-
İzale-i şuyu davası nasıl açılır
-
Hisseli tapulu evde oturma hakkı
-
Ortak mülkiyet hakları
-
Konut dokunulmazlığı cezası
-
Ecrimisil davası şartları
-
Hissedar eve anahtarla girebilir mi
-
Miras bölüşümünde ev nasıl satılır
-
Ön alım hakkı (şufa hakkı)