Bilgisayarın açma düğmesine bastığında fanlar çalışıyor, ışıklar yanıyor ama ekran simsiyah mı kalıyor? Merak etme, yalnız değilsin. Bu sorun, teknoloji çağının klasik çilelerinden biridir ve kullanıcıyı bir anda “Ben şimdi ne yaptım?” krizine sokar.
Bu rehberde, bilgisayar açılıyor gibi görünüp ekranın neden tepki vermediğini detaylarıyla anlatacağız. Masaüstü bilgisayarlar (PC), dizüstü bilgisayarlar (laptop) ve hatta bazı özel durumlar için mini-PC’lerde bile geçerli çözümler sunacağız.
1. “Açılıyor” Derken Tam Olarak Ne Oluyor?
“Bilgisayar açılıyor” demek aslında birçok farklı süreci kapsar. Ekran gelmiyorsa bu süreçlerden biri ya da birkaçı başarısız olmuş olabilir.
- Fanlar dönüyor
- Kasa ışıkları veya klavye ışıkları yanıyor
- Bazı durumlarda bip sesi geliyor
- Ancak monitör siyah kalıyor ve hiçbir görüntü gelmiyor
Bu, bilgisayarın donanımsal olarak güç aldığını ama ekran sinyali üretme aşamasında bir problem yaşadığını gösterir.
2. En Temel Kontrol: Monitör ve Kablo Bağlantıları
İlk adımda gerçekten ekranın çalışıp çalışmadığından emin olmalıyız. Çünkü çoğu zaman problem bilgisayardan değil, ekrandan kaynaklanır.
Kontrol Listesi:
- Monitör açık mı? Güç kablosu düzgün takılmış mı?
- Monitörün kendi ışığı/sinyali yanıyor mu?
- HDMI, VGA, DisplayPort veya DVI kablosu doğru girişte mi?
- Bilgisayarın ekran çıkışıyla monitörün girişi eşleşiyor mu? (örneğin HDMI-to-HDMI)
- Kablo sağlam mı? Farklı bir kabloyla test et.
Not: Eğer harici ekran değil de laptop kullanıyorsan, ekranın parlaklığını tamamen kısmış olabilirsin. Klavye üzerindeki parlaklık tuşlarını kontrol et.
3. BIOS Aşamasına Gelememek: Donanım Hatalarının Habercisi
Bilgisayar açıldığında önce BIOS (veya UEFI) devreye girer. Bu aşamada anakart tüm temel donanımları kontrol eder: RAM, ekran kartı, işlemci, depolama. Eğer bu donanımlardan biri düzgün çalışmıyorsa, sistem görüntü üretmeden “kilitlenebilir.”
Belirtiler:
- Fanlar çalışır ama bip sesi gelir (veya hiç gelmez)
- Görüntü gelmez, bazen klavye ışığı bile yanmaz
- Monitör “No Signal” gösterir
Olası Sorunlar:
- RAM düzgün takılmamış veya arızalı
- Ekran kartı oturmamış ya da bozulmuş
- İşlemci veya anakartta bir kısa devre
- Güç kaynağı bazı bileşenlere yetersiz akım veriyor olabilir
Çözüm için: Bilgisayarı kapatıp fişini çek. Sonra RAM’i ve ekran kartını söküp tekrar yerleştir. Mümkünse RAM’i tek tek deneyerek hangi modülde sorun olduğunu tespit etmeye çalış.
4. Anakartın Bip Kodları ve Anlamları
Bilgisayar açıldığında ekran gelmiyorsa ama kasadan “bip bip” sesleri geliyorsa bu iyiye işarettir! Çünkü anakart sana neyin bozuk olduğunu söylemeye çalışıyordur. Bu bip sesleri rastgele değildir; her biri belirli bir bileşene işaret eder.
Bazı yaygın bip kodları:
- 1 Uzun - 2 Kısa: Ekran kartı problemi
- Sürekli kısa bipler: Güç problemi
- 1 Uzun - 3 Kısa: Bellek (RAM) problemi
- Devamlı sabit bip: İşlemci veya anakart sorunu
Dikkat: Her üreticinin bip kodları farklı olabilir. Anakartın modeline göre üretici web sitesinden tam listeye ulaşabilirsin (örnek: ASUS, Gigabyte, MSI).
5. RAM Testi Nasıl Yapılır?
RAM bozulduğunda ya da düzgün takılmadığında bilgisayar ekran vermez ama açılıyormuş gibi davranabilir. Bu yüzden en sık kontrol edilen bileşen RAM'dir.
Adım adım RAM testi:
- Bilgisayarı tamamen kapat
- Kasayı aç (laptopsa arka kapağı)
- RAM’leri yuvasından çıkar
- Bir modül tak ve sistemi başlat
- Ekran geliyorsa, diğer modülde sorun olabilir
- Gelmiyorsa, başka RAM ile test et
Ek yöntem: MemTest86 adlı bir yazılım ile USB üzerinden RAM testi yapılabilir. Ama ekran hiç gelmiyorsa bu yönteme geçmeden önce görsel sinyal alınması gerekir.
6. Ekran Kartı Arızası Belirtileri
Harici ekran kartı (GPU) kullanan bilgisayarlarda, kart bozulduğunda ekran görüntüsü alamamak sık rastlanan bir sorundur. Özellikle eski kartlarda ısınma kaynaklı çip bozulmaları yaygındır.
Belirtiler:
- Fanlar dönmesine rağmen hiçbir görüntü gelmemesi
- Bazı durumlarda mavi ekran veya ekran titremesi
- Anakartın entegre HDMI çıkışı varsa oradan görüntü alınabilir
Çözüm: Kartı yerinden çıkar, anakartın dahili ekran çıkışını kullanarak test et. Eğer görüntü geliyorsa, sorun büyük olasılıkla ekran kartındadır.
7. Güç Kaynağı (PSU) Yetersizse Neler Olur?
Bilgisayarda her şey görünürde çalışıyor gibi olabilir ama PSU (Power Supply Unit) yeterli akımı vermiyorsa bazı bileşenler düzgün çalışmaz. Bu da görüntü alınamamasına yol açabilir.
Belirtiler:
- Fanlar döner ama ekran gelmez
- Sistem açılır gibi yapar ama hemen kapanır
- Anlık kapanmalar yaşanır
Test için: Başka bir güç kaynağı ile sistem test edilebilir. Ayrıca PSU tester cihazları ile çıkış voltajları ölçülebilir.
8. Laptop’larda Ekran Arızaları
Dizüstü bilgisayarlar masaüstü sistemlere kıyasla daha kompakt olduklarından, ekranla ilgili sorunlar da daha hassas olabilir. Ekran siyah kaldığında ilk akla gelenlerden biri de ekranın fiziksel olarak zarar görmüş olmasıdır.
Dikkat edilmesi gerekenler:
- Ekranda ışık var ama görüntü yoksa arka aydınlatma (backlight) sorunu olabilir
- Harici ekranla test edildiğinde görüntü varsa, LCD panel ya da bağlantı kablosu arızalı olabilir
- Bilgisayar ses veriyorsa ama görüntü yoksa ekran kablosu (LVDS) gevşemiş olabilir
Test yöntemi: HDMI kablosu ile harici monitöre bağla. Görüntü gelirse laptop ekranı sorunludur. Gelmiyorsa donanım problemi anakart, RAM ya da ekran kartı kaynaklı olabilir.
9. Harici Ekran Denemesi
Masaüstü ya da dizüstü fark etmeksizin, sistem ekran vermiyorsa harici ekranla test etmek en kestirme yöntemdir.
- Bilgisayarı kapat
- HDMI veya VGA kablo ile harici bir monitöre bağla
- Bilgisayarı aç
- Laptopsa, FN + (ekran değiştirme tuşu) kombinasyonunu kullan
- Görüntü gelirse dahili ekran bozuk olabilir
Ek ipucu: Eğer harici ekranda görüntü gelirse, yazılımsal ya da kablosal bir sorun ihtimali artar. Ayrıca bazen cihaz sadece harici ekranı tanımaya ayarlanmış olabilir (özellikle oyun sistemlerinde).
10. CMOS Pili ve BIOS Sıfırlama
Bazı durumlarda bilgisayarın BIOS ayarları bozulmuş olabilir. Bu durumda sistem açılır ama hiçbir görsel işaret vermez. BIOS'u sıfırlamak için CMOS pilini çıkartmak yeterlidir.
Nasıl yapılır?
- Bilgisayarı kapat ve fişten çek
- Kasa kapağını aç (laptopsa genelde işlemcinin yanında küçük bir pil vardır)
- Yuvarlak, bozuk paraya benzeyen pili (CR2032) çıkar
- 5-10 dakika bekledikten sonra tekrar tak
- Bilgisayarı aç
Sonuç: BIOS varsayılan ayarlarına döner ve bazen bu, ekran gelmeyen sorunları çözer.
11. İşlemci Fanı Dönüyor Ama Sistem Tepkisizse?
Fanların dönmesi, sistemin çalıştığı anlamına gelmez. Bu sadece güç verildiğini gösterir. Eğer sistem hiçbir şekilde tepki vermiyor ve görüntü gelmiyorsa, işlemci ya da anakart arızası gündeme gelebilir.
Kontrol etmek için:
- Fanların dönüş hızı, ışıkların davranışı önemli ipuçları verir
- Bilgisayar açıldığında hiç bip sesi çıkmıyorsa, anakart POST aşamasını geçemiyor olabilir
- İşlemci aşırı ısınmışsa, anakart korumaya geçip görüntü vermeyebilir
12. Anakartta Görsel Kontroller
Anakart üzerinde görsel olarak fark edilebilecek arızalar vardır. Şişmiş kondansatörler, yanık izleri veya siyahlaşmalar ciddi arızalara işaret eder.
Ne aranmalı?
- Küçük silindirik kondansatörler şişmişse (üst kısmı balon gibi), arızalı olabilir
- Yanık kokusu, siyah izler varsa kısa devre yaşanmış olabilir
- RAM slotları veya ekran kartı yuvası arızalı olabilir
Bu tür arızalarda: Genellikle anakart değişimi gerekir. Bu da ekonomik olarak zor bir karardır çünkü yeni anakart genellikle yeni işlemci ve RAM gerektirir.
13. Yazılımsal Sorunlar: Ekran Geliyor Ama Siyah Kalıyor
Bazen ekran fiziksel olarak çalışır ama işletim sistemi yüklenemez. Bu durumda ekran açık ama siyah olur. Yani “backlight” çalışır ama içerik gösterilmez.
Olası nedenler:
- Windows çökmüş olabilir
- Güncelleme sonrası ekran kartı sürücüsü hata veriyor olabilir
- Boot ayarlarında yanlış disk seçilmiş olabilir
- Virüs kaynaklı açılış dosyaları bozulmuş olabilir
Çözüm: Bilgisayarı güvenli modda başlatmayı dene. Eğer görüntü gelirse, sürücü veya yazılım kaynaklı bir sorundur. Windows onarma veya format seçenekleri değerlendirilebilir.
14. Sonuç: Ekran Gelmiyorsa Telaş Yok, Sistematik Çözüm Var
“Bilgisayar açılıyor ama ekran gelmiyor” problemi, her kullanıcıyı en az bir kez yakalayan klasik bir senaryodur. Ancak bu yazıda gördüğün gibi, çözüm seçenekleri çok fazladır ve sistemli ilerlenirse sorun kaynağı hızla bulunabilir.
Hatırlanması gereken adımlar:
- Güç kabloları ve ekran bağlantılarını kontrol et
- RAM ve ekran kartını test et
- Anakart bip seslerini dinle
- Harici ekranla deneme yap
- CMOS pili çıkararak BIOS sıfırla
- Gerekirse donanım servisine başvur
Artık sen de siyah ekranla baş etmenin ustalarından birisin. Korkma, karanlıkta değilsin — monitör değilse bile bilgi ışığın yanında!